Een necropolis en aristocraten

Om zes uur vanmorgen schrok ik wakker van een enorm geratel. Het bleken containers te zijn die af- en aangevoerd werden door de steeg achter mijn hotel. De steeg waar mijn kamer aan ligt. Dat was even minder prettig wakker worden. De mensen in de kamer naast werden ook wakker, want ik hoorde de man in niet de minste scheldwoorden zijn ongenoegen uiten.
Ik had besloten om vandaag naar Glasnevin Cemetary te gaan. Het is een begraafplaats, waar ruim anderhalf miljoen mensen begraven liggen. Dat zijn meer mensen dan dat er op dit moment in Dublin wonen (1,3 miljoen). Verbazingwekkend idee vind ik dat. Driekwart van de mensen ligt in ongemarkeerde massagraven uit de tijden van de ‘Great famine’ en de periodes dat complete gezinnen door ziektes als cholera stierven. De gids vertelde dat de autoriteiten van het kerkhof elke ochtend een groot graf openlegden, waarin mensen hun dode gezinsleden in een kist konden leggen. Dit zonder betaling, speciaal voor de armen. En ’s avonds werd het graf gesloten en lagen er gemiddeld 15 kisten in.
De grote voorvechter van deze begraafplaats, Daniel O’Connoll, ligt op de meest prominente plaats. Dit in tegenstelling tot vlak na zijn dood, want toen lag hij ergens op een verstopte plek. Maar ze hebben hem ongeveer 80 jaar geleden onder een grote toren in een crypte gelegd, omdat hij wordt beschouwd als één van de grootste Ierse leiders. Hij is zelfs gevraagd om koning van België te worden, toen die hun onafhankelijkheid verklaarden van Nederland begin 19e eeuw. Als je een crypte wil kopen in de O’Connoll cirkel hoef je er ‘slechts’ €55000,- voor neer te leggen. Een koopje zou ik zeggen. Het draait immers allemaal om locatie, locatie, locatie. En een betere locatie kun je niet krijgen in Dublin.
Eaman De Valera ligt er ook, onder een eenvoudig stenen kruis. Zijn zoon kwam als eerste in het familiegraf, nadat hij omkwam toen hij door een boomtak van zijn paard werd gedrukt. De enige eis die De Valera dan ook had, was dat er nooit en te nimmer een boom bij het familiegraf geplant mocht worden. De Valera is door veel beroemde wereldleiders als voorbeeld genoemd: leiders als Mandela, Gandhi en Kennedy.
Het meest bezochte graf is dat van Michael Collins. Hij was één van de leiders van de Paasopstand in Dublin in 1916. Hij werd gekozen als lid van het parlement in Westminster voor Sinn Féin, maar ze besloten in Ierland een eigen parlement op te zetten. Hij vocht ook in de verdere onafhankelijkheidsstrijd en was degene die de ‘sleutel’ van de Viscount van Ierland kreeg bij de onafhankelijkheid. Uiteindelijk is hij vermoord, maar door wie is niet 100% zeker. Bij zijn begrafenis was de stoet zo lang dat toen de kist de begraafplaats bereikte het einde van de stoet nog in het centrum van Dublin was (4 kilometer verderop dus). Bij zijn graf worden nog dagelijks verse bloemen gezet door allerlei mensen. Mensen die hem als held beschouwen, omdat hij hen bevrijd heeft van de Engelse overheersing. Vijf keer per jaar legt een mysterieuze mevrouw uit Parijs bloemen op het graf met een kaartje erop met de tekst ‘Liberté, egalité et fraternité’. Het personeel van het bezoekerscentrum weten verder niets van de vrouw: ze wil verder niks zeggen, alleen dat ze een enorme bewondering van Michael Collins is.
Glasnevin is wel bijzonder om rond te lopen: het is eigenlijk een stad in een stad. Het verschil is dat in de ene stad de levende mensen wonen en in de andere dode mensen. Terwijl aan de ene kant de toeristen rondlopen om de graven te bekijken, komen aan de andere kant de mensen binnen voor crematies. Er zijn op Glasnevin nog een aantal graven te koop, maar verder is er alleen nog ruimte voor as in de grote muren. Bijzonder om te zien hoe verdriet en vreugde dus dicht bij elkaar liggen hier.
Na de tour van twee uur die ik meegelopen heb met een groep sprak ik nog een poos met de gids. Het bleek een gepensioneerde professor in de geschiedenis van Trinity College te zijn. Ze heeft me nog veel meer over de geschiedenis van de begraafplaats en de beroemde mensen die er liggen verteld. De oprichter van Amnesty International, Séan MacBride, ligt er. Net als Peadar Kearney (de componist van het Ierse volkslied), Christy Brown (schrijver van ‘My left foot), Luke Kelly (één van de oprichters van The Dubliners) en nog veel anderen. Maar Michael Collins blijft favoriet onder de bezoekers.
Bij het monument voor de mensen die door een hongerstaking om het leven zijn gekomen voor de Republiek Ierland (ook mensen uit Noord-Ierland, zoals Bobby Sands), vertelde ze me dat hongerstaking een typisch Keltisch middel is om een conflict te beslechten. In vroegere tijden ging iemand bij degene voor het huis zitten door wie hij onrechtvaardig behandeld was en ging in hongerstaking. Meestal loste zo’n conflict dan razendsnel op door de ander, omdat hij het niet op zijn geweten wilde hebben dat er iemand stierf. Een bard zou dan namelijk een verhaal maken over de slechte man en dan werd hij figuurlijk ‘doodgezongen’ en werd hij eigenlijk dus uit de gemeenschap gezet. De gids zei terecht dat de mannen die stierven voor de Republiek met grotere machten te maken had helaas dan Keltische barden en dat hun tegenstanders zich niet lieten dwingen.
Vanmorgen was het miezerig weer, toen ik het hotel verliet, maar rond elf uur brak de zon door. Tijdens het dwalen op Glasnevin ben ik dus gewoon verbrand. Bij terugkomst in het centrum begon het echter pijpenstelen te regenen en dat gaat ondertussen gewoon door.
Ik besloot te gaan eten in een pub aan de andere kant van O’Connol Street. De daghap was een bord vol Ierse ‘stew’ en smaakte heerlijk. Uiteraard vergezeld van een pint Guinness.
Daarna ben ik vervolgens naar het Abbey Theatre gegaan. Ik had een kaartje voor het toneelstuk ‘Aristocrats’ van de Ierse schrijver Brian Friel geboekt. Het is altijd leuk om een stad die je bezoekt te gaan kijken naar een toneelstuk van een schrijver uit dat land. Vorig jaar in Belfast zag ik ‘The sweetey bottle’: ook een geweldige ervaring. Bij binnenkomst in het theater moest ik nog wel mijn kaartje ophalen: rij 3, stoel 19 was me toegewezen voor de 18 euro die ik betaald had. Een mooie plek zonder pijn in mijn nek te krijgen van het omhoog kijken, aangezien ik ongeveer in de orkestbak zat.
Ook hier, net als in Belfast, kon je een drankje voor in de pauze alvast vooruit bestellen. Uiteraard deed ik dan, want het scheelt een hoop wachten bij de bar. Ik wist dus dat er in de pauze een pint Guinness op me te wachten stond bij nummer 2. Ook kocht ik een programma over het toneelstuk. Dat doen theaters hier allemaal, net als in Londen en Belfast (zoals ik gemerkt heb). Als een stuk langere tijd draait, worden er mooie boekwerkjes gemaakt over het stuk, de schrijver, de spelers en allerhande andere informatie. Leuk om te hebben als herinnering, dus kocht ik er eentje.
Het toneelstuk zelf was geweldig. Snelle wisselingen qua emoties maakten het makkelijk om de aandacht erbij te houden. Het draaide allemaal om een adellijk katholiek gezin dat ‘onderzocht’ wordt door een Amerikaanse professor. De meeste adellijke gezinnen in Ierland zijn namelijk protestant (van oorsprong Engels immers), dus het was een onderzoek waard. En tijdens dat onderzoek komen uiteraard allerhande zaken naar boven die beter verborgen hadden kunnen blijven. Ik bleef aan het einde even achter met nog 1 vraag, maar die werd door mijn buurman beantwoord. Fijn, dat mensen altijd bereid zijn om dingen nog even goed uit te leggen als ze zien dat je het even niet snapt.
Was het in Belfast normaal dat mensen tijdens het stuk tegen de acteurs iets riepen tijdens de voorstelling……..dat gebeurde hier minder. Alleen werden de Ierse liedjes die in het stuk gebruikt werden, door het gehele publiek meegezongen. Één van de hoofdpersonen droeg een gedicht voor over een vader die overleden is, waardoor ergens in de zaal iemand begon te klappen onder het roepen van ‘Beautiful, fecking beautiful.’
Vandaag ook mijn eerste ervaring met Ierse Travellers gehad: ik kende ze alleen van ‘My big fat gypsy wedding’. Er zaten een aantal meisjes in de LUAS, toen er controleurs instapten. Ze begonnen achterin de LUAS en werkten langzaam naar voren. Één van de controleurs riep al tegen de meisjes: ‘We’re coming for you!’ En de meisjes bleven zich maar naar voren dringen. Bij de laatste halte wisten ze niet hoe snel ze de LUAS uit moesten springen. De machinist (ondertussen ingeschakeld door de controleurs via de walkie talkie) ging naast ze rijden en stopte ineens veertig meter voor ze. De controleurs sprongen eruit en omcirkelden de meisjes. Die waren er dus gloeiend bij. In de LUAS merkte ik dat mensen tevreden waren over het feit dat deze Traveller-meisjes aangepakt werden. Er werden een aantal scheldwoorden in het Gaelic gebezigd die ik niet kon verstaan, maar waarvan de strekking wel duidelijk werd door de gezichtsuitdrukking van de vrouw die ze zei. En echt positief waren ze niet.

Bij terugkomst in het hotel werden er in de steeg onder mijn kamerraam containers met flessen geleegd. Daarna werd het stil, tot ik gepraat en allerhande andere geluiden hoorde. Ik heb maar even mijn hoofd uit het raam gestoken om hem daarna razendsnel weer naar binnen te doen. In de steeg waren dames met het oudste beroep van de wereld klanten aan het 'vermaken'. En ik had er toch echt geen behoefte aan om daar getuige van te zijn. Dus maar het raam dicht gedaan en de radio aangezet. Ondertussen kan het raam weer veilig open,

Morgen vertrek ik uit Dublin. Ik ga met de Aircoach naar het vliegveld om daar de auto op te halen. Ben benieuwd hoe het links rijden (en schakelen) me afgaat. Dat is het enige waar ik even over getwijfeld heb, toen ik deze vakantie boekte. Maar ik zal het morgen meemaken hoe het me afgaat.